ANDRZEJ TARWID: - Kiedy telewizje pokazują, jak w USA obchodzone są święta państwowe, to nawet w krótkich relacjach daje się zauważyć głęboki szacunek społeczeństwa do narodowych symboli oraz ich przywiązanie do ojczyzny. Kto uczy Amerykanów patriotyzmu?

GENERAŁ JOHN ROTH: - Wychowanie do patriotyzmu zaczyna się zazwyczaj w domu rodzinnym. To rodzice i dziadkowie przekazują swoim dzieciom i wnuczkom wartości patriotyczne. Poza tym jest wiele instytucji, które pielęgnują i propagują miłość do kraju. Najważniejszą z tych instytucji jest oczywiście szkoła, w której młodzi ludzie uczą się naszej historii. Przekazywanie wartości poza domem ma szczególne znaczenia dla tych dzieci, które w swoich rodzinach są pierwszym pokoleniem urodzonym w USA.

- Pańska rodzina to Amerykanie od wielu pokoleń. Czy w związku z tym pierwsze nauki na temat patriotyzmu pobierał Pan w rodzinnym domu?

- Tak. Mój ojciec był żołnierzem i to on wyjaśnił mi oraz mojemu rodzeństwu co oznacza triada „Bóg. Honor. Ojczyzna”, a więc pojęcia najmocniej powiązane z patriotyzmem. Także on jako pierwszy tłumaczył nam, jak ważną wartością dla człowieka jest wolność. I jaka wiele musimy czasami poświęcić, aby Amerykanie byli wolnymi ludźmi w wolnym kraju.

- Z tego co Pan mówi nauczycielem patriotyzmu w waszym domu był wyłącznie pański tata?

- Ależ nie! Zacząłem opowiadać o moim ojcu, ale chciałem podkreślić, że kluczowa w tym względzie - jak i w całym procesie wychowania - była rola mojej mamy. To ona nauczyła nas wiary w Boga, żarliwej modlitwy i miłości do bliźnich. Krótko mówiąc, to mama uruchomiła w nas wrażliwość serca na innych ludzi i głęboki szacunek do nich.

- Miłość do bliźniego prowadzi do patriotyzmu?

- Tak uważam. Miłość do ojczyzny często wymaga wyrzeczeń. A przecież nikt nie będzie chciał się poświęcać, narażać na cierpienia czy oddać życia, jeśli w jego sercu nie będzie szacunku i miłości do najbliższych, sąsiadów oraz pozostałych rodaków. Innymi słowy, tylko wówczas, gdy kochamy innych jesteśmy gotowi poświęcać się dla nich.

- Pan mówi o poświęceniu dla ojczyzny, a w Polsce niektórzy twierdzą, że dzisiaj obowiązkiem patrioty jest płacenie podatków. I tylko tyle…

- …nie wiem, kto tak mówi, ale pozwolę sobie powiedzieć, że to głupi i bardzo niebezpieczny pogląd. I osobiście mogę czuć jedynie współczucie wobec osób, które na poważnie głoszą takie opinie.

- Dlaczego?

- Wystarczy rozejrzeć się po świecie i zobaczyć, ile obecnie toczy się na nim konfliktów. Jeśli jednak ten argument kogoś w Polsce nie przekonuje, to niech poczyta sobie historię waszego kraju, Europy czy innych kontynentów. Wtedy zobaczy, że wojny są wpisane w ludzkie dzieje. Niestety taka jest prawda i każdy rozsądny człowiek od razu to zauważy. Stąd moje współczucie dla ludzi, którzy tego nie widzą.

- Nierzadko są to osoby, które bardzo dobrze znają historię. A mimo to uważają, że dzisiaj żyjemy w innych czasach, przynajmniej w Europie…

- Ludziom, którzy mówią, że dzisiaj nie ma żadnego zagrożenia w tej części świata zadałbym pytanie: skoro nie widzicie żadnych niebezpieczeństw, to powiedźcie dlaczego niektóre państwa w przeszłości bardzo agresywne wobec was, nadal tak dużo wydają na zbrojenia?

- Podejrzewam, że odpowiedzieliby, iż elity polityczne w tamtych krajach ciągle żyją przeszłością. Nie dostrzegają, jak zmienił się świat.

- Na takie stwierdzenie najprościej mógłbym odpowiedzieć, że to właśnie tamte elity - żyjące rzekomo przeszłością - podejmują decyzje mające reperkusje międzynarodowe. Jednak problem z takim opiniami wydaje mi się głębszy. Chodzi o to, że osoby o takich poglądach wyznają fałszywą ideologię. Konsekwencją tego jest pomniejszanie przez nich tego wszystkiego, co było wielkie w historii danego narodu. A także niszczenie pamięć o tych, którzy dobrze się danej społeczności przysłużyli. Robi się to po to, by narzucić ludziom nową tożsamość. Tylko ja się pytam: kim będą Polacy, jeśli wyrzekną się swojej wiary, swojej historii? I w ogóle po co Polacy mieliby to robić?

- Na te pytanie odpowiedź jest akurat znana: jesteśmy członkami Unii Europejskiej i - jak mówią jej bezkrytyczni zwolennicy nie tylko w Polsce - budujemy Stany Zjednoczone Europy, a do tego potrzebna jest nowa tożsamość.

- Jesteście w UE, ale przecież nadal jesteście Polakami, tak jak Niemcy są Niemcami a Francuzi Francuzami. Wystarczy wybrać się do tych krajów, by zobaczyć, że w każde z tych państw prowadzi politykę historyczną podkreślającą własne dokonania. Tamtejsze elity dbają również o krzewienie narodowego języka, a to z kolei prowadzi do wzmocnienia ich własnej tożsamości. Dlatego moim zdaniem, także Polacy winni iść podobną drogą, bo innej po prostu nie ma. A mówienie o tym, że naród można oderwać od korzeni i zbudować nowego człowieka jest nie tylko ułudą, ale jak uczy historia jest też bardzo niebezpieczne. Przypomnę, że tak uważali komuniści. Starsze pokolenie Polaków wie doskonale, jakimi metodami było to robione i jak to się skończyło.

- Czyli nie da się zbudować drugiej Ameryki w Europie?

- W Ameryce wspólnie walczyliśmy o naszą wolność i to jest tym spoiwem, które nas łączy. Jednocześnie każdy stan w USA czuje swoją oddzielność. Słowem: Kansas to Kansas, a Floryda to Floryda. Uważam, że taki regionalizm też jest dobry.

- Co w takim razie Pana zdaniem należy robić, aby nie utracić własnej tożsamości, za czym tak mocno opowiadają się dzisiaj liberałowie i środowiska lewicowe?

- Jak zawsze kluczową sprawą jest wychowanie młodego pokolenia. Chodzi o taki sposób nauczania, aby młodzież rozumiała, doceniała oraz szanowała swoich przodków. A także, aby młodzi potrafili być wdzięczni za to, co dostali. Wówczas będą gotowi ciężko pracować dla dobra swojej ojczyzny. A kiedy zajdzie taka potrzeba będą gotowi narażać swojej życie w obronie wolności własnej ojczyzny.

- Dużo młodych Polaków wyjeżdża do Europy Zachodniej, a część myśli o emigracji do USA. Tymczasem Pan w swoich podróżach po świecie najczęściej przyjeżdża nad Wisłę. Co takiego Pana do nas przyciąga?

- (śmiech) Niedawno o to samo spytały mnie osoby z mojej parafii, kiedy dowiedziały się, że już 8 razy odwiedzałem Polskę. A odpowiedź jest emocjonalna i prosta zarazem: przyjeżdżam do Polski, bo tutaj czuję się jak w domu.

- Jak w domu?

- Z waszym krajem emocjonalnie związany jestem od kilkudziesięciu lat. Miałem dokładnie siedem lat, kiedy z mamą zaczęliśmy się modlić za Polskę na różańcu raz w tygodniu. O taką modlitwę wiernych poprosił Pius XII.
Gdy po kilkudziesięciu latach przyjechałem nad Wisłę, zobaczyłem kościoły pełne modlących się ludzi. Uradowało mnie również to, że ludzie ci niosą pomoc potrzebującym i biednym nie patrząc na władze. A to moim zdaniem oznacza, że wypełniają dwa najważniejsze przykazania: kochają Boga i kochają bliźniego. Kiedy to zobaczyłem poczułem się wówczas jak w domu rodzinnym. Od tamtej pierwszej wizyty modlę się za Polskę codziennie, a znajomym polecam podróż do Polski.