List z 1878 roku, będący aktem fundacyjnym remontu dachu świątyni, został zrekonstruowany i odczytany w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL. Udało się ustalić dotąd nieznane nazwiska darczyńców.

Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II została zaangażowana w wyjątkowe przedsięwzięcie o dużym znaczeniu historycznym dla Lublina, służąc środowisku akademickiemu oraz lokalnej społeczności. Zadanie to zainicjowane zostało przez proboszcza parafii ewangelicko-augsburskiej Świętej Trójcy w Lublinie, ks. Grzegorza Brudnego, który zwrócił się do biblioteki z prośbą o pomoc w zabezpieczeniu i analizie znaleziska odkrytego podczas prac remontowo-konserwatorskich prowadzonych przy elewacji kościoła.

W jednym z elementów dekoracyjnych – ceramicznym wazonie wieńczącym fasadę tej klasycystycznej świątyni – odnaleziono szklaną butelkę, wewnątrz której spoczywał zwinięty papierowy dokument. Na skutek upływu czasu i niekorzystnych warunków mikroklimatycznych uległ on jednak zniszczeniu. Do wnętrza butelki przedostała się wilgoć, co skutkowało uszkodzeniem struktury papieru oraz znacznym wyblaknięciem zapisu atramentowego. Ze względu na skalę uszkodzeń, jak również konieczność przeprowadzenia specjalistycznych działań konserwatorskich, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków, dr Dariusz Kopciowski, wskazał Bibliotekę Uniwersytecką KUL jako jednostkę posiadającą odpowiednie zaplecze merytoryczne i technologiczne do realizacji tego zadania.

- To dla nas ogromna radość, że mogliśmy wesprzeć miasto, parafię i odnowić dokument, bo Biblioteka KUL to nie tylko miejsce wypożyczania książek, ale również działalność specjalistyczna. Zachęcamy, by z niej korzystać – mówi Artur Podsiadły, dyrektor Biblioteki Uniwersyteckiej KUL. Po zakończonym procesie konserwacji i cyfrowym powiększeniu fotografii dokumentu możliwe stało się odczytanie 98 procent treści listu. - Wiemy, że akt fundacji pokrycia dachu kościoła podpisali: ks. Karol Gustaw Manitius, superintendent Diecezji Ewangelicko Augsburskiej Warszawskiej, Adam Preszel, dziedzic dóbr Olchowiec, przedstawiciel rodziny pochodzącej z Brandenburgii oraz Emil Plage, członek rodziny, która od 1860 roku rozwijała w Lublinie zakłady przemysłowe - wylicza dr Arkadiusz Adamczuk, kierownik Oddziału Zbiorów Specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej KUL.

Przywilej na budowę Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego im. Świętej Trójcy w Lublinie został wydany w 25 sierpnia 1784 roku przez króla Stanisława II Augusta Poniatowskiego. Świątynię usytuowano przy ul. Krakowskie Przedmieście, honorując zasadę zachowania odległości nie mniejszej niż 200 łokci od najbliższego kościoła rzymskokatolickiego. Jednym z głównych fundatorów świątyni był Jan Piaskowski, właściciel Radawca i radny magistratu. Budowę zrealizowano wysiłkiem finansowym wielu osób, w tym także katolików.

Historia odnalezionego listu się nie kończy. Do wazonu na elewacji frontowej kościoła ewangelickiego trafiła bowiem nowa butelka. Oprócz kopii odnalezionego listu, włożono do niej aktualny list, datowany na 26 czerwca 2025 roku, z przesłaniem dla kolejnych pokoleń. - 237 lat istnienia kościoła to dla nas ogromna radość, z którą chcemy podzielić się z potomnymi – podkreśla ks. Grzegorz Brudny. Obecnie parafia ewangelicko-augsburska liczy blisko 300 osób. Aktualnie trwa remont świątyni, którego zakończenie planowane jest na koniec 2026 roku.

Prace konserwatorskie z ramienia KUL prowadzili: mgr Iwona Kasiura, kierownik Oddziału Konserwacji i Zabezpieczenia Zbiorów Biblioteki, Urszula Szymańska z Oddziału Zbiorów Cyfrowych (zdjęcia przedstawiające stan przed i po konserwacji, jak i ich cyfrowe opracowanie w wysokiej rozdzielczości). Konsultacja merytoryczna: dr Arkadiusz Adamczuk, kierownik Oddziału Zbiorów Specjalnych.